"Πρώτος άνευ ίσων" ή "Μόνος άνευ άλλων";
Δεν έχει καμία λογική να στρέφεται με κείμενό του ο Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού Θρόνου, Γεράσιμος Φραγκουλάκης, εναντίον δημοσιογράφων εμπλέκοντας μέχρι και τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας, Αναστάσιο. Ο Αλβανίας είπε την άποψή του για το Ουκρανικό ζήτημα και τελείωσε. Είχε το δικαίωμα και δε μπορεί να του το στερήσει κανείς «δυσαρεστημένος».
Δεύτερον, είναι εντελώς λάθος να έχει τίτλο στο κείμενό του ο Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού Θρόνου, Γεράσιμος Φραγκουλάκης, το «Αγία Σοφία και Αντιπατριαρχικοί». Τι θα πει «αντιπατριαρχικοί»; Ούτε τον Βαρθολομαίο αμφισβήτησε κάποιος συνολικά, ούτε την Οικουμενικότητα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Ακόμη και η Ρωσική Εκκλησία που διεκδικεί με νύχια και με δόντια να γίνει «Τρίτη Ρώμη» δεν έχει αμφισβητήσει φανερά την Οικουμενικότητα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.
Είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα να κρίνεις ως λανθασμένες κάποιες ενέργειες του Βαρθολομαίου επειδή θεωρείς πώς βλάπτουν γενικότερα την Ορθοδοξία και εντελώς διαφορετικό να βρίσκεσαι χαρακτηρισμένος ως «αντιπατριαρχικός». Ακολουθώντας αυτή την τακτική είναι πολύ πιθανό και επικίνδυνο να ζήσουμε το πρώτο σχίσμα στην Ιστορία, το οποίο δεν θα έχει προκληθεί από εκείνους που αποχώρησαν, αλλά από εκείνους που παρέμειναν. Και ο χειρισμός του Ουκρανικού ήταν ένα πρώτο βήμα για να φτάσουμε κοντά σε αυτή την πρωτοτυπία.
Επίσης, είναι εντελώς λανθασμένη η τακτική των κύκλων του Βαρθολομαίου να επιτίθενται σε «όσους κατηγορούν τον Οικουμενικό Πατριάρχη ότι δεν έσωσε την Αγια Σοφιά». Μα πλην Ρώσων, δεν υπάρχει κανείς άλλος που τον κατηγορεί για κάτι τέτοιο. Όμως ακόμη και οι ίδιοι οι Ρώσοι ξεκάθαρα λένε ότι αν δεν υπήρχε το Ουκρανικό, ο Πούτιν δεν θα επέτρεπε ποτέ στον Ερντογάν να προχωρήσει στη λειτουργία της Αγια Σοφιάς ως τζαμί.
Κανείς δεν κατηγορεί τον Βαρθολομαίο ότι δεν εμπόδισε την αλλαγή λειτουργίας της Αγια Σοφιάς, διότι όλοι ξέρουν πώς όποιος κι αν ήταν Οικουμενικός Πατριάρχης δεν θα μπορούσε να το καταφέρει μόνος του. Η Πανορθόδοξος Σύνοδος της Κρήτης, αλλά κυρίως η παραχώρηση Αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας ήταν λάθη. Και τα λάθη έχουν επιπτώσεις.
Ο Βαρθολομαίος, ίσως κι από ανάγκη, εξυπηρέτησε απαιτήσεις των Αμερικανών καθώς πίστεψε ότι θα τον στήριζαν σε δύσκολες ώρες. Αποδείχτηκε ότι καλύτερα να στηρίζεσαι σε ομόδοξο ανταγωνιστή, παρά σε αλλόδοξο «σύμμαχο». Η Ρωσία επιθυμεί την Οικουμενικότητα και στα πλαίσια της ενδυνάμωσης των επιχειρημάτων της για να την αποκτήσει, ναι, δεν θα επέτρεπε την αλλαγή του καθεστώτος λειτουργίας της Αγια Σοφιάς. Δεν θα το έκανε για να βοηθήσει τον Βαρθολομαίο, αλλά τις δικές της επιδιώξεις.
Θα έλεγε «Ορίστε, η Κωνσταντινούπολη δε θα μπορούσε, αλλά η Μόσχα μπόρεσε». Όμως ακόμη κι έτσι, η κατάσταση θα ήταν win-win καθώς και το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως δεν θα απογυμνωνόταν από τα επιχειρήματα της διατήρησης της Οικουμενικότητάς του, το ισχυρότερο των οποίων ήταν η Αγια Σοφιά και το όνειρο να λειτουργήσει ξανά ως Ορθόδοξος ναός, μαζί με όλες τις παραδόσεις που συνόδευαν αυτό το όνειρο.
Τι κατάφερε με τα λάθη του ο Οικουμενικός Πατριάρχης; Να αποδυναμώσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο και να φέρει ένα βήμα πιο κοντά στις επιδιώξεις της τη Ρωσική Εκκλησία. Γι’ αυτό και καθόλου δεν με εξέπληξαν οι κυνικές και προκλητικές δηλώσεις του Ντμίτρι Πεσκόφ, εκπροσώπου του Ρώσου προέδρου, ότι «οι Ρώσοι τουρίστες θα κερδίσουν από την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί γιατί δεν θα χρειάζεται να πληρώνουν εισιτήριο», αλλά ούτε και του ίδιου του Πούτιν που δήλωσε ότι η Αγια Σοφιά είναι εθνικό θέμα της Τουρκίας.
Δεν με εξέπληξαν διότι πολιτικοί είναι και ως πολιτικοί μίλησαν. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ποιο λόγο είχε να εμπλακεί σε πολιτικά παιχνίδια και ως πολιτικός να εξυπηρετήσει συμφέροντα των Αμερικανών;
Αν, λοιπόν, κάποιοι αξίζουν τον χαρακτηρισμό «αντιπατριαρχικοί», δεν είναι αυτοί που κάνουν κριτική στον Βαρθολομαίο, αλλά όσοι τον συμβούλεψαν ή/και δεν τον απέτρεψαν από το να λειτουργήσει εκείνος ως πολιτικός. Αυτοί έβλαψαν και τον Οικουμενικό Πατριάρχη και το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Όσοι άσκησαν κριτική το έκαναν για να προειδοποιήσουν, γιατί πονούσαν βλέποντας τα όσα έρχονται.
Το καλύτερο που έχουν να κάνουν τώρα οι «φύλακες» του Βαρθολομαίου, είναι να τον συμβουλέψουν να αναγνωρίσει τα λάθη του, όχι κατ’ ανάγκην με λόγια, αλλά με πράξεις που θα φέρουν την ηρεμία και θα επιτρέψουν να επανέλθει έστω και η τύποις ενότητα, στις Εκκλησίες και στους πιστούς. Οι εποχές είναι φοβερά δύσκολες και δεν αφήνουν περιθώρια για περισπάσεις.
Η πλειοψηφία όσων ασκούν κριτική στον Βαρθολομαίο, θεωρώ ότι βρίσκονται σκυμμένοι κάτω από τα λόγια του Αγίου Παϊσίου, στην επιστολή του προς τον Αρχιμανδρίτη Χαράλαμπο Βασιλόπουλο: «Εις τους καιρούς μας βλέπομεν ότι πολλά πιστά τέκνα της Αγίας Εκκλησίας μας, μοναχοί και λαϊκοί, έχουν, δυστυχώς, αποσχισθή από Αυτήν εξ αιτίας των φιλενωτικών. Έχω την γνώμην ότι δεν είναι καθόλου καλόν να αποχωριζώμεθα από την Εκκλησίαν κάθε φορά που θα πταίη ο Πατριάρχης. Αλλά από μέσα, κοντά στην Μητέρα Εκκλησία έχει καθήκον και υποχρέωσι ο καθένας ν’ αγωνίζεται με τον τρόπον του. Το να διακόψη το μνημόσυνον του Πατριάρχου, να αποσχισθή και να δημιουργήση ιδικήν του Εκκλησίαν και να εξακολουθή να ομιλή υβρίζοντας τον Πατριάρχην, αυτό, νομίζω, είναι παράλογον.
Εάν δια την α ή την β λοξοδρόμησι των κατά καιρούς Πατριαρχών χωριζώμεθα και κάνωμε δικές μας Εκκλησίες – Θεός φυλάξει! – θα ξεπεράσωμε και τους Προτεστάντες ακόμη. Εύκολα χωρίζει κανείς και δύσκολα επιστρέφει. Δυστυχώς, έχουμε πολλές «εκκλησίες» στην εποχή μας. Δημιουργήθηκαν είτε από μεγάλες ομάδες η και από ένα άτομο ακόμη. Επειδή συνέβη στο καλύβι των (ομιλώ δια τα εν Αγίω Όρει συμβαίνοντα) να υπάρχη και ναός, ενόμισαν ότι μπορούν να κάνουν και δική τους ανεξάρτητη Εκκλησία. Εάν οι φιλενωτικοί δίνουν το πρώτο πλήγμα στην Εκκλησία, αυτοί, οι ανωτέρω, δίνουν το δεύτερο.».
Δεν είναι κακό, λοιπόν, να ταπεινωθεί και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος στα λόγια του Αγίου και να πάψει να δίνει αφορμές για χωρισμούς. Δεν θα χάσει το κύρος του αν παραδεχθεί πως λοξοδρόμησε, το αντίθετο∙ θα διδάξει Αγάπη και απόταξη εγωισμού. Αυτά, βέβαια, αν επιδιώκει την ενότητα και την ειρήνη. Αν άλλες είναι οι επιδιώξεις και διαφορετικοί οι σκοποί του, τότε μόνο το χέρι του Θεού μπορεί να σώσει όσα τώρα φαίνονται χαμένα.
